ชีวิตทิเบต

เขตปกครองตนเองทิเบตซึ่งเรียกว่า "ซีจาง" ในภาษาจีนกลาง ตั้งอยู่บนที่ราบสูงบนภูเขาทางตะวันตกของจีน มักเรียกกันว่า "แชงกรีลา" หรือ "หลังคาโลก" ทิเบตเป็นอารยธรรมที่น่าอัศจรรย์และลึกลับสำหรับคนนอก โดยมีสิ่งที่น่าสนใจ เช่น ยอดเขาเอเวอเรสต์ที่ปกคลุมด้วยหิมะตามธรรมชาติ สถาปัตยกรรมพุทธทิเบต เช่น พระราชวังโปตาลาในลาซา วัดโจคัง สถานที่ศักดิ์สิทธิ์ทางพุทธศาสนาหลายแห่ง เทศกาลและประเพณีของชาวทิเบต และอื่นๆ อีกมากมาย

ในอดีต ชาวนาส่วนใหญ่มักจะตั้งถิ่นฐานอยู่ในหมู่บ้านเล็กๆ ที่มีข้าวบาร์เลย์เป็นพืชผลหลัก ในขณะที่คนเร่ร่อนเร่ร่อนหาเลี้ยงชีพด้วยการเลี้ยงจามรีและแกะ ชาวทิเบตที่อาศัยอยู่ในเมืองกลับหากินด้วยการเป็นช่างฝีมือ อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบัน สังคมทิเบตกำลังเผชิญกับผู้คนที่หลั่งไหลเข้ามาสู่แวดวงธุรกิจ

เนื่องจากแผนวางแผนครอบครัวของจีนไม่ได้บังคับใช้กับชาวทิเบต ประชากรชาวทิเบตจึงยังคงขยายตัวต่อไป จากการสำรวจสำมะโนประชากรในปี 2543 พบว่าชาวทิเบตมี 2,616,300 คน โดยชาวทิเบตมีทั้งหมด 2,411,100 คน หรือคิดเป็นร้อยละ 92.2 ของประชากรในภูมิภาคปัจจุบัน นอกจากนี้ การสำรวจสำมะโนประชากรยังเผยให้เห็นว่าอายุขัยเฉลี่ยของชาวทิเบตเพิ่มขึ้นเป็น 68 ปี เนื่องมาจากมาตรฐานการครองชีพที่ดีขึ้นและการเข้าถึงบริการทางการแพทย์ที่มากขึ้น นอกจากนี้ อัตราการไม่รู้หนังสือยังลดลงเหลือ 850,700 คนอีกด้วย

ด้วยวิถีชีวิตที่คงเดิมมาหลายศตวรรษ ทิเบตจึงอยู่สูงและห่างไกลจนแทบไม่มีนักท่องเที่ยวเดินทางมาที่ชายแดนเลยจนกระทั่งศตวรรษที่แล้ว พ่อค้าชาวอังกฤษและอินเดียเข้ามาขัดขวางสันติภาพในสมัยโบราณของอาณาจักรบนภูเขาของชาวพุทธก่อนเป็นอันดับแรก ควบคู่ไปกับความสนใจของจีนและรัสเซียที่ประกาศอิทธิพลและอำนาจอธิปไตยเหนือภูมิภาคนี้ ปัจจุบัน ทิเบตซึ่งเป็นเขตปกครองตนเองของจีนได้เข้ามาสู่โลกสมัยใหม่ และกำลังพยายามตามให้ทันการพัฒนาของส่วนอื่น ๆ ของประเทศด้วยความช่วยเหลือจากพันธมิตร

ชาวทิเบตส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธอย่างเคร่งครัด ในขณะที่บางคนเชื่อในศาสนาบอนโบราณ นอกจากนี้ ศาสนาอิสลามและนิกายโรมันคาธอลิกยังมีผู้นับถืออยู่บ้างในลาซาและหยานจิง ในช่วงแรกๆ ศาสนาพุทธแบบทิเบตได้รับอิทธิพลจากศาสนาพุทธในอินเดียเป็นอย่างมาก แต่หลังจากวิวัฒนาการมาหลายปี ศาสนาพุทธแบบทิเบตก็ได้พัฒนาคุณสมบัติและแนวทางปฏิบัติที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของตนเอง ตัวอย่างที่รู้จักกันดีคือความเชื่อที่ว่ามีพระพุทธเจ้าที่ยังมีชีวิตอยู่ ซึ่งเป็นการกลับชาติมาเกิดของพระพุทธเจ้าองค์แรก

องค์ทะไลลามะและองค์ปันเชนลามะ ซึ่งทั้งสองพระองค์เป็นสายเกลุกปะของพุทธศาสนานิกายทิเบต ถือเป็นองค์สูงสุดในลำดับชั้นของพระลามะในทิเบตโบราณ พระนามว่า “องค์ทะไลลามะ” ซึ่งแปลว่ามหาสมุทรแห่งปัญญา ได้รับการสถาปนาให้แก่โซนัม เกียตโซเป็นครั้งแรกโดยอัลทัน ข่าน กษัตริย์มองโกล ซึ่งได้เปลี่ยนมานับถือพุทธศาสนานิกายทิเบตในปี ค.ศ. 1578 โซนัม เกียตโซเป็นองค์ทะไลลามะองค์ที่สาม นับตั้งแต่ที่บรรพบุรุษทั้งสองของพระองค์ได้รับการสถาปนาให้เป็นองค์ทะไลลามะองค์แรกและองค์ที่สองหลังจากเสียชีวิต

ประเพณีการสถาปนาตำแหน่ง "ดาไลลามะ" เริ่มมีขึ้นเมื่อจักรพรรดิชุนจื้อแห่งราชวงศ์ชิงทรงสถาปนาตำแหน่งเดียวกันนี้แก่องค์ที่ 5 ที่ยิ่งใหญ่ (องค์ทะไลลามะองค์ที่ 5 งาวัง โลซัง กยัตโซ) ในปี ค.ศ. 1653 ดาไลลามะถือเป็นอวตารของพระอวโลกิเตศวร พระโพธิสัตว์แห่งความเมตตา และเทพเจ้าผู้คุ้มครองของทิเบตโดยชาวทิเบต มีองค์ทะไลลามะทั้งหมด 14 องค์ โดยแต่ละองค์ถือเป็นการกลับชาติมาเกิดขององค์ที่ 5

ตำแหน่ง Panchen ผู้ยิ่งใหญ่ได้รับการสถาปนาโดย Qosot Mongol Gushri Khan ให้แก่ Lobsang Choekyi Gyaltsen ในปี 1645 Lobsang Choekyi Gyaltsen เป็น Panchen Lama องค์ที่ 4 และเจ้าอาวาสทั้งสามองค์ก่อนหน้าเขาได้รับการสถาปนาหลังจากเสียชีวิต ในปี 1713 จักรพรรดิ Kangxi ได้สถาปนาตำแหน่ง Panchen Erdeni (Erdeni ในภาษาแมนจูเรียน แปลว่า สมบัติ) ให้กับ Panchen Lama องค์ที่ 5 Panchen Lama ได้รับการยกย่องว่าเป็นอวตารของพระอมิตายุส พระพุทธเจ้าแห่งแสงอนันต์ วัด Tashilungpo เป็นที่นั่งดั้งเดิมของ Panchen Lama จนถึงปัจจุบันมี Panchen Lama ทั้งหมด 11 รูป Panchen Lama องค์ที่ 11 ได้รับการระบุตัวตนในปี 1995 ปัจจุบันอาศัยอยู่ในประเทศจีน

พุทธศาสนานิกายทิเบตอันโดดเด่นนี้ หรือที่เรียกว่า ลามะ ได้รับการพัฒนาขึ้นในศตวรรษที่ 10 และได้รับการยอมรับอย่างมั่นคงตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา เมื่อเวลาผ่านไป พุทธศาสนานิกายทิเบตได้แพร่หลายไปยังจังหวัดและประเทศใกล้เคียง นิกายต่างๆ จำนวนมากก็พัฒนาขึ้นและมีอิทธิพลทั้งทางการเมืองและศาสนา นิกายต่อไปนี้มีอิทธิพลมากที่สุด 5 นิกาย

1. นิงมาปา

   นิกายนิกายนิกายพุทธที่เก่าแก่ที่สุดนิกายหนึ่งคือนิกาย ...

2. คาดัมปา

   

   นิกายกาห์ดัมปะเชื่อว่าการกระทำและคำสอนของพระพุทธเจ้าควรเป็นหลักคำสอนในการบำเพ็ญเพียร โดยยึดตามคำสอนของอาติศะซึ่งมาจากอินเดียในปี ค.ศ. 1042 ประเพณีนี้เน้นที่คัมภีร์และระเบียบวินัย โดยเน้นย้ำว่าสามารถถ่ายทอดตันตระให้กับคนเพียงไม่กี่คน กาห์ดัมปะสอนเรื่องสังสารวัฏและการลงโทษ วัดหลักคือวัดเนชุง

3. คาจูปะ

   นิกายกยยุปะมีต้นกำเนิดมาจากครูผู้ยิ่งใหญ่สองคน ได้แก่ มาร์ปะและมิลาเรปะ คำว่ากยยุปะแปลว่า "สอนด้วยวาจา" และเน้นที่การสอนแบบตันตระ เนื่องจากมาร์ปะและมิลาเรปะสวมชุดสีขาว นิกายนี้จึงเรียกว่านิกายสีขาว หลักคำสอนของกยยุปะมีความเป็นเอกลักษณ์และเน้นการผสมผสานระหว่างชี่กงแบบกึ่งๆ และการฝึกซาโตรีของศาสนาพุทธ นอกจากนี้ยังสนับสนุนการบำเพ็ญตบะและการเชื่อฟังเป็นแหล่งที่มาของการตรัสรู้ การมีส่วนร่วมที่สำคัญอย่างหนึ่งของกยยุปะคือการสร้างระบบตุลกุ (ลามะที่กลับชาติมาเกิดใหม่) ซึ่งลามะที่มีอยู่สามารถแสดงหลักฐานการกลับชาติมาเกิดครั้งก่อนของเขาได้ ศาลเจ้าหลักของกยยุปะคือวัดทศภู ซึ่งเป็นที่นั่งตามประเพณีของลามะของคาร์มาปะ

4. พระสักยปะ

   

   นิกายศากยปะมีประวัติยาวนานตั้งแต่ปี ค.ศ. 1073 และก่อตั้งขึ้นที่วัดศากยปะ ซึ่งเป็นที่มาของชื่อนิกายนี้ เนื่องจากวัดมีการทาสีแดง ขาว และดำอย่างสวยงาม จึงทำให้นิกายนี้เป็นที่รู้จักในนามนิกายหลากสี หลักคำสอนของศากยปะโน้มน้าวให้ผู้คนทำความดีเพื่อจะได้จุติในสังสารวัฏครั้งต่อไป และละทิ้งความปรารถนาทางโลกทั้งปวงเพื่อให้พ้นจากความเจ็บปวด

5. เกลุกปะ

   นิกายเกลุกปะเป็นนิกายขององค์ทะไลลามะและปันเชนลามะ และเรียกอีกอย่างว่านิกายสีเหลืองเนื่องจากทั้งสองสวมหมวกสีเหลือง นิกายนี้ก่อตั้งโดยซอง คาปา นักปฏิรูปศาสนาพุทธผู้ยิ่งใหญ่ในปี ค.ศ. 1407 นิกายนี้ได้ดูดซับกาห์ดัมปาและสืบสานประเพณีของอาติศะ นิกายนี้เน้นย้ำถึงระเบียบวินัยที่เคร่งครัดและการศึกษาคัมภีร์ การปฏิรูปที่ประสบความสำเร็จทำให้นิกายนี้มีอำนาจเหนือทิเบตหลังจากศตวรรษที่ 17 และปล่อยให้นิกายอื่นๆ มีบทบาทน้อยลง นิกายหลักทั้ง 6 แห่ง ได้แก่ นิกายกันเดน นิกายตาเออร์ นิกายเดรปุง นิกายลาบรัง นิกายเซรา และนิกายตาชิลฮุนโป

ทิเบตตั้งอยู่บนที่ราบสูงชิงไห่ทิเบตของจีน ภูมิภาคทิเบตซึ่งรู้จักกันว่าเป็นภูมิภาคที่สูงที่สุดในโลก มีความสูงโดยเฉลี่ยมากกว่า 4,500 เมตร (16,000 ฟุต) เหนือระดับน้ำทะเล โดยยอดเขาที่สูงที่สุดมีความสูง 8,846.27 เมตร (29,029 ฟุต) เหนือระดับน้ำทะเล ยอดเขาที่รู้จักกันในชื่อยอดเขาเอเวอเรสต์นี้ยังเป็นยอดเขาที่สูงที่สุดในโลกอีกด้วย

ทิเบตตั้งอยู่ทางใต้ของเขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์และมณฑลชิงไห่ ทางตะวันตกของเสฉวน ทางตะวันตกเฉียงเหนือของยูนนาน และทางเหนือของอินเดียและเนปาล ประชากร 2.3 ล้านคนประกอบด้วยกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ เช่น ทิเบต ฮั่น ม่อนบา และโลตา มีเมืองหลวงคือลาซา

ลักษณะทางกายภาพของทิเบตประกอบด้วยที่ราบสูงซึ่งเรียกกันว่า "หลังคาโลก" พื้นที่เล็กๆ ทางตะวันออกเฉียงใต้ทอดตัวลงไปจนถึงหุบเขาแม่น้ำพรหมบุตร ทางเหนือของเทือกเขากังไดเซและทางตอนใต้ของเทือกเขาคุนหลุนคือที่ราบสูงทิเบตตอนเหนืออันกว้างใหญ่ซึ่งมีเนินเขา แอ่งน้ำ ทะเลสาบ และยอดเขาที่ปกคลุมด้วยหิมะ หุบเขาทางตอนใต้ระหว่างเทือกเขากังไดเซและเทือกเขาหิมาลัยเป็นพื้นที่เกษตรกรรมและเลี้ยงสัตว์หลักของทิเบต ทางตะวันออกเป็นภูมิภาคที่มีภูเขาและหุบเขาขนานกัน ซึ่งเป็นครึ่งทางเหนือของเทือกเขาเฮิงตวน

เทือกเขาหิมาลัยในทิเบตตอนใต้มีความสูงโดยเฉลี่ย 6,000 เมตร ทางเหนือคือเทือกเขาคุนหลุนและทังกุลา ในบริเวณตะวันตกเฉียงใต้ตอนกลางคือเทือกเขากังไดเซ ส่วนเทือกเขาเหิงตวนอยู่ทางทิศตะวันออกของเทือกเขานยานเชียนตังเกลฮาโดยตรง

เศรษฐกิจของชาวทิเบตนั้นเน้นไปที่การเกษตรเพื่อยังชีพ เนื่องจากพื้นที่เพาะปลูกมีจำกัด การทำปศุสัตว์จึงเป็นอาชีพหลัก โดยส่วนใหญ่อยู่ในที่ราบสูงทิเบต ซึ่งรวมถึงแกะ วัว แพะ อูฐ จามรี และม้า อย่างไรก็ตาม พืชผลหลักที่ปลูกได้แก่ ข้าวบาร์เลย์ ข้าวสาลี บัควีท ข้าวไรย์ มันฝรั่ง และผลไม้และผักต่างๆ

ทิเบตยังอุดมไปด้วยน้ำ ความร้อนใต้พิภพ พลังงานแสงอาทิตย์ และพลังงานลม โดยผลิตพลังงานน้ำธรรมชาติได้ประมาณ 200 ล้านกิโลวัตต์ต่อปี (ประมาณร้อยละ 30 ของพลังงานทั้งหมดของประเทศ) มีแหล่งน้ำผิวดิน 354,800 ล้านลูกบาศก์เมตร (ร้อยละ 13.5 ของพลังงานทั้งหมดของประเทศ) และแหล่งน้ำจากธารน้ำแข็ง 330,000 ล้านลูกบาศก์เมตร ทิเบตมีแหล่งพลังงานน้ำที่สามารถใช้ประโยชน์ได้ 56,590 ล้านกิโลวัตต์ (ร้อยละ 15 ของพลังงานทั้งหมดของประเทศ) ทิเบตยังเป็นผู้นำด้านการผลิตพลังงานความร้อนใต้พิภพในจีนอีกด้วย แหล่งพลังงานความร้อนใต้พิภพ Yangbajain ในเขต Damxung เมืองลาซา เป็นแหล่งพลังงานความร้อนใต้พิภพไอน้ำอุณหภูมิสูงที่ใหญ่ที่สุดในจีน และยังเป็นหนึ่งในแหล่งพลังงานความร้อนใต้พิภพที่ใหญ่ที่สุดในโลกอีกด้วย ตั้งแต่ทศวรรษ 1980 ทิเบตได้เปิดตัวโครงการต่างๆ มากมายเพื่อส่งเสริมการใช้พลังงานแสงอาทิตย์ในวงกว้างมากขึ้น ที่ตั้งของภูมิภาคนี้อยู่บนที่ราบสูงเหนือระดับน้ำทะเลประมาณ 4,000 เมตร ทำให้อยู่ใกล้ดวงอาทิตย์มากกว่าที่อื่นใดในโลก ดังนั้นจึงมีแสงแดดเฉลี่ย 3,400 ชั่วโมงต่อปี ทิเบตเป็นแหล่งพลังงานแสงอาทิตย์ชั้นนำของจีน ซึ่งมีศักยภาพในการพัฒนาอุตสาหกรรมนี้ต่อไปได้อีกมาก

ทิเบตเป็นอาณาจักรพืชขนาดใหญ่ที่มีพืชคุณภาพสูงมากกว่า 5,000 สายพันธุ์ นอกจากนี้ยังเป็นพื้นที่ป่าที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งของจีนซึ่งยังมีป่าดึกดำบรรพ์ที่ยังคงความสมบูรณ์อยู่ สายพันธุ์พืชหลักที่เป็นที่รู้จักเกือบทั้งหมดตั้งแต่เขตร้อนไปจนถึงเขตหนาวเหน็บของซีกโลกเหนือสามารถพบได้ที่นี่

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา การท่องเที่ยวได้กลายเป็นภาคส่วนที่สำคัญมากขึ้นเรื่อยๆ และได้รับการส่งเสริมอย่างแข็งขันจากทางการ เศรษฐกิจของชาวทิเบตได้รับการอุดหนุนอย่างมากจากรัฐบาลกลางและเจ้าหน้าที่ของรัฐได้รับเงินเดือนสูงเป็นอันดับสองในประเทศจีน การท่องเที่ยวสร้างรายได้สูงสุดจากการขายหัตถกรรม ได้แก่ หมวกของชาวทิเบต เครื่องประดับ (เงินและทอง) ของใช้ที่ทำจากไม้ เสื้อผ้า ผ้าห่ม ผ้า พรมและพรมทอแบบทิเบต

ผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศของทิเบตเติบโต 14 เปอร์เซ็นต์ เป็นมูลค่ารวม 25,100 ล้านหยวนในปี 2548 ในช่วงครึ่งแรกของปี 2549 เศรษฐกิจเติบโต 12.5 เปอร์เซ็นต์ การเติบโตอย่างรวดเร็วของเศรษฐกิจสามารถยกความดีความชอบให้กับการสนับสนุนทางการเงินจากทั้งรัฐบาลกลางและรัฐบาลท้องถิ่นสำหรับโครงการโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญในภูมิภาค สินค้าส่งออกหลักของภูมิภาคนี้คือสินค้าดั้งเดิม เช่น ขนแพะ ผ้าเซอร์จ ยาสมุนไพร และพรม สินค้านำเข้าส่วนใหญ่เป็นสินค้าไฟฟ้า ผลิตภัณฑ์เหล็ก ยานพาหนะ ยาฆ่าแมลง และสิ่งทอ

สภาพอากาศและระดับความสูงในทิเบตนั้นแตกต่างกันอย่างมาก อุณหภูมิระหว่างกลางวันและกลางคืนนั้นแตกต่างกันอย่างมาก ควรระวังอย่าให้เป็นหวัดเนื่องจากโรคแพ้ความสูงซึ่งอาจถึงแก่ชีวิตในทิเบตได้ ควรเตรียมอุปกรณ์ปฐมพยาบาลก่อนเดินทางไปถึง โดยต้องมีสิ่งจำเป็นสำหรับรักษาอาการต่อไปนี้: โรคท้องร่วง โรคจิอาเดีย โรคตับอักเสบ โรคติดเชื้อทางเดินหายใจ (หวัด ไข้หวัดใหญ่ และหลอดลมอักเสบ) ควรเตรียมถังออกซิเจนไว้ด้วยเพื่อช่วยหายใจเมื่อต้องอยู่สูง สามารถหาซื้อยาได้จากร้านขายยาทั่วไป ซึ่งส่วนใหญ่อยู่บนถนน Yuthok Lu ในเมืองลาซา

ดวงอาทิตย์จะแรงกว่ามากในระดับความสูงนี้ เนื่องจากมีชั้นบรรยากาศเพียงเล็กน้อยที่จะกรองรังสี และมีแนวโน้มที่จะทำร้ายผิวหนังและดวงตาของนักเดินทางได้ แนะนำให้ทาครีมกันแดด สวมแว่นกันแดด และสวมหมวก นอกจากนี้ จุดเดือดของน้ำในทิเบตค่อนข้างต่ำ ดังนั้นจึงควรต้มน้ำเป็นเวลานานขึ้น ควรทำให้น้ำดื่มบริสุทธิ์ด้วยไอโอดีนหรือเม็ดยาบริสุทธิ์อื่นๆ ก่อนดื่มเพื่อป้องกันอาการไม่สบายในลำไส้

ฝูงสุนัขป่าที่เดินเพ่นพ่านไปมาในวัดและหมู่บ้านเป็นเรื่องปกติและอาจเป็นอันตรายได้ ควรฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า (วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าสำหรับมนุษย์หรือวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าสำหรับเลี้ยงตัวอ่อนไก่) ล่วงหน้าและอย่าเข้าใกล้สุนัขเหล่านี้ ผู้เยี่ยมชมพื้นที่ห่างไกลอาจพบเห็นสัตว์ป่า เช่น จามรีป่า แอนทิโลปทิเบต และอื่นๆ เพื่อความปลอดภัย ควรเว้นระยะห่าง